مقدمه‌ای بر تببین رویکرد جدید هدایت‌گری فرهنگی

مواجهۀ حکومت دینی با فرهنگ همواره از مهم‌‍‏ترین و مناقشه‌‏انگیزترین مباحث در سیاست‏گذاری فرهنگی بوده است. این پرسش زمینۀ بحث و جدل‏های بسیاری را پیش روی محققان و صاحب‏نظران حوزة سیاست‏گذاری می‌‏گشاید. هدف حکومت دینی از سیاست‏گذاری فرهنگ چیست؟ حکومت دینی چگونه و با چه ابزاری این اهداف را محقق می‏‌کند؟ روش‏‌های حکومت دینی برای تأثیرگذاری در فرهنگ چه خواهد بود؟
دیدگاه‏‌های مختلفی به فراخور مبانی و اصول خود پاسخ‏‌های متفاوتی به این سؤالات داده‌‏اند که در طیفی از رویکردهای حداکثری و تصدی‏گرایانه تا رویکردهای حداقلی و حمایت‏گرایانه قرار می‌‏گیرند. دو سوی این طیف دو نوع آرمانی سیاست‏گذاری را ایجاد کرده که به‌‏تدریج گفتمان خود را دقیق‌‏تر و عمیق‏‌تر کرده‌‏اند. نوع اول رویکردی است که اعتقاد به تسلط و تصدی حکومت بر فرهنگ داشته و از ساختارهای مرکزگرا یا دولتی و روش‌‏های بالا به پایین برای تحقق اهداف خود استفاده می‌‏کند.
مسئلۀ اصلی کتاب حاضر بررسی مفاهیم بنیادین رویکردی در سیاست‏گذاری فرهنگی است که در مقابل دو رویکرد رایج این حوزۀ مطالعاتی، جوانه‏‌های آن در عملکرد و بیانات حاکمان دینی ایجاد شده و امکان تفصیل مبنایی پیدا کرده است. در این بررسی، نشان داده خواهد شد که مفاهیم بنیادین «فرهنگ»، «دین»، «حکومت» و «انسان»، سیاست‏گذاری را به صورت ایستا و محدود ندانسته، بلکه آن را به صورت «فرایند»، «روند» و «حرکت» از وضعیت موجود به سوی وضعیت مطلوب تصویر می‏‌کنند. در این سیر فرهنگی، «از بستر زندگی انضمامی انسان‌‏ها، رشد و تعالی وجودی فرهنگ جوانه خواهد زد». این همان ویژگی خاص رویکرد هدایت‏گری است که در مفاهیم بنیادین این رویکرد شرح داده خواهد شد.

بنیان‌های نظری نمونه کتاب سیاست‌گذاری فرهنگی