خوشنویسی یکی از والاترین تجلیات هنر در افق فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی است. هنری که در حاشیۀ کتابت متن مقدس قرآن ظاهر شده و در طول تاریخ، سینه به سینه و دست به دست جاری شده است. خوشنویسان در حاشیۀ کتابت کلام الله، به کتابت سخن شاعران و حکیمان اسلام و ایران یا نوشتن فرمانهای سلاطین و حکّام ممالک اسلامی نیز پرداخته‌اند، لیکن هیچگاه بنیاد وحیانی این هنر را به بوتۀ فراموشی نسپردند. بدین جهت این هنر، در پوششی از آیین و آداب قرار یافته است تا حرمت و احترام خط و کتابت یادآوری شود.
خوشنویسی آنگاه تولد یافت که حروفِ مکتوب، فراتر از دلالت زبانی و معنایی، در فرم و صورت خویش و در ترکیب و اتّصالات میان خود، آیینه¬دار حُسن الهی و لطف کلام نبوی شدند. در این لحظه، حروف فی-نفسه موضوع توجه قرار گرفته و نقشی فراتر از انتقال مفاهیم بر دوش کشیدند. شاید سرچشمۀ این امر، وجود حروف مقطّعه در آغاز شماری از سُوَر قرآن کریم باشد: الف لام میم، طاء سین میم، ص، ق، ن و القلم و مایسطرون؛ آیۀ اخیر همانا ناموس خوشنویسان و قاموس کار و بار ایشان در طول تاریخ است.
سرچشمۀ دیگر این امر، سفارش رسول الله و ائمۀ دین است به کتابتِ نیکو. از این جمله است حدیثی منسوب به پیامبر بدین تفصیل:
ألِقِ الدَّواةَ و حَرِّفِ القلمَ و انْصِبِ الباءَ و فَرِّقِ السِّينَ و لا تُغَوِّرِ الميمَ و حَسِّنِ اللّه َ و مُدَّ الرَّحمنَ و جَوِّدِ الرَّحيمَ.
دو تعبیرِ «حَسِّن» و «جوِّد» به‌ویژه سرمایۀ افتتاح «خوش‌نویسی» در عالم اسلامی است. حُسن (نیکویی) و جودت (خوبی و خوشی) وقتی به خط و کتابت منضمّ شود، حسن الخط یا خوشنویسی پدید می‌آید. «حسِّن الله»: نام الله را نیکو بنویس! این سخن خود مولود کلام الهی است که فرمود: و لله الأسماء الحُسنی: الله را نامهای نیکوست. پس آن را باید به حُسن و نیکویی خواند (موسیقی و الحان) و به حسن و نیکویی نوشت (خوشنویسی). خوشنویسان در این کار، سلسلۀ خود را همچون سایر طبقات و اصناف در پهنۀ تمدن اسلامی، به امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام می‌رسانند که سرخیل کاتبان وحی نبوی بود.

شرح و حاشیه بر رساله‌های صراط السطور

نمونه کتاب مشق خوبان

خرید از فیدیبو

خرید از طاقچه